Matthiola;
Kreutterbuch, 1586,
Von G˛lden G˛nsel
|
Von
G˛lden G˛nsel. Cap. XI. Gestallt.
An vielen orten bey uns, f˛rnemlich in Schwaben bey Dillingen,
findet man sie grosz unnd sch™n auff s˛mpffichten Wiesen mit gar weissen Blumen,
seindt auch die Bletter zarter unnd weisser dann der gemeinen. Natur, Krafft, und Wirckung. Disz Kraut, wie alle Consolid¾, hat krafft innerliche und
eusserliche Wunden zu heylen und zu s‰uberen, jst auch mit der Braunellen
fast einer wirckung f˛r die F‰ule, Breune, hitz im Mund, und Zungen. Es zertheilt das gerunnen Blut, ist gut wider die Geelsucht und
verstopffung der Leber und desz Miltzes, und heylet die inwendigen Wunden und
die Darmbr˛ch, treibt den Harn. Der Safft wirdt in die faule umbfressenden Schaden
offt gethan, unnd das zerstossen Kraut dar˛ber gelegt. G˛lden G˛nsel nennet man Lateinisch Consolida media. Solidago.
Aloysius wil es seye Arthetica Pandectarii, sonst Bugula und buglum bey den
Frantzosen: Jtem Laurentina, und apud Senenses Marandula. Welsch Marondola.
Frantz™sisch Herbe au charpentier. Behmisch Swalnijk prostrednij. [676] |
Van gouden gunsel. Kapittel XI. (Ajuga pyramidalis) Gestalte. De gouden gunsel zou billijker bruinelle heten vanwege de bruine
bladeren, die zijn brede en weker dan in de opgemelde bruinelle, aan de rand
gekerfd en aan de rug bruin zoals Cyclamen. De stengel is zeventien cm hoog,
zacht, harig en hol. Het draagt blauwe bloemen, die staan voor een deel boven
in aren zoals de bruinelle, heeft ook zoÕ n vezelige wortel, doch niet zo
diep in de aarde. *Aan vele oorden bij ons, voornamelijk in Zwaben bij Dillingen vindt
men ze groot en schoon op sompige weiden met geheel witte bloemen, zijn ook
de bladeren zachter en witte dan de gewone.* Natuur, kracht en werking. Dit kruid, zoals alle Consolida, heeft kracht innerlijke en
uiterlijke wonden te helen en te zuiveren, is ook met de bruinelle vast een
werking voor de vuilheid, mondblaartjes en hitte in mond en tong. *Het verdeelt dat gestolde bloed, is goed tegen de geelzucht en
verstopping van de lever en de milt en heelt de inwendige wonden en
darmbreuk, drijft de plas. Dat sap wordt in de vuile om zich vretende schaden
vaak gedaan en dat gestoten kruid daarover gelegd.* Gouden gunsel noemt men Latijns Consolida media. *Solidago. Aloysius
wil het is Arthetica Pandectarii, verder Bugula en Buglum bij de Fransen:
Item Laurentina en apud Senenses Marandula. Italiaans Marondola. Frans Herbe
au charpentier. Tsjechisch Swalnijk prostrednij. [676] |
Zie
verder: http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl
en : http://www.volkoomen.nl/